با وجود کمبود شدید منابع برای پرداخت تسهیلات حمایتی خانوارها و تامین اعتبارات مورد نیاز در بخش تولید، مبلغ وام‌های پرداختی به بانکداران رو به افزایش است. در پایان سال 1402 مجموع تسهیلات پرداختی به کارکنان یازده بانک کشور از 124 هزار میلیارد تومان فراتر رفته است و در برخی بانک‌ها بیش از یک میلیاردتومان به ازای هرنفر وام پرداخت شده که عمدتا با بهره پایین و بازپرداخت طولانی مدت است.
به نظر می‌رسد باوجود نقش پررنگ بانک‌ها در بروز تورم‌های بالا در ایران، بانکی‌ها حاضر به پرداخت سهم خود از هزینه اصلاحات اقتصادی نیستند و در زمان تقسیم منابع موجود، اولویت اول را به خوشان می‌دهند.
بانکی‌ها سهم خود از اصلاحات بانکی را نمی‌پردازند
این روزها متقاضیان وام پشت در بانک‌ها صف کشیده‌اند و به دلیل کمبود شدید اعتبارات بانکی، پرداخت‌ها بسیار کند انجام می‌شود. موضوعی که به دلیل سیاست‌های سخت‌گیرانه بانک‌مرکزی دراصلاح ترازنامه بانک‌ها و کنترل شدید متغیرهای اثرگذار بر رشد نقدینگی رخ داده است.
درواقع بانک‌مرکزی برای کنترل تورم و رفع ناترازی‌های ساختاری در سیستم بانکی کشور، از تمامی پرداخت‌های غیرضروری تسهیلات جلوگیری کرده است و اعطای تسهیلات بدون درنظر گرفتن منابع و مصارف آن، برای بانک‌ها ممنوع شده است. البته رقم پرداخت تسهیلات در مقایسه با سال قبل رشد یافته اما همچنان از تقاضای بنگاه‌ها و خانوار کمتر است.
از نظر بسیاری از کارشناسان، این اقدام بانک‌مرکزی با هزینه‌هایی نیز همراه خواهد بود و می‌تواند درآینده باعث کاهش تولید و اشتغال شود. با وجود این، بسیاری براین باورند که اقتصاد ایران برای گذار از وضعیت تورمی موجود و بازگشت ثبات و رشد اقتصادی به کشور، چاره‌ای جز تحمل هزینه‌های پیش‌رو نخواهد داشت. بنابراین کارشناسان به سیاست‌گذار پولی توصیه می‌کنند هدف کنترل تورم و اصلاحات ساختاری در نظام بانکی را همچنان در اولویت قرار دهد و فرآیند اصلاحات را تا جایی که از طرف بنگاه‌ها و خانوارها قابل تحمل باشد، به پیش ببرد.
از طرفی کارشناسان اقتصادی و جامعه‌شناسان براین باورند که پرداخت هزینه اصلاحات اقتصادی نباید تنها به دوش طبقات ضعیف و کم برخوردار جامعه باشد و لازم است تا تمامی افراد و گروه‌ها سهم خود از هزینه اصلاحات را بپردازند. چراکه تنها دراین صورت می‌توان امیدوار بود، عموم جامعه با سیاست‌گذاران همراه و هم‌جهت شوند و در راستای تحقق سیاست‌ها گام بردارند.
این موضوع از طرف دولت چهاردهم نیز به خوبی مورد توجه قرار گرفته و رئیس‌جمهور منتخب شرط تحقق اهداف خود را مشارکت عموم جامعه در اصلاحات دانسته است. با این تفاصیل، آنچه از طرف جامعه مورد توجه قرار می‌گیرد و موفقیت یا شکست دولت در همراه کردن مردم با سیاست‌ها را رقم خواهد زد، این است که بانیان وضع موجود در صف اول اصلاحات قرار بگیرند و در پرداخت سهم خود از هزینه اصلاحات اقتصادی پیش قدم شوند؛ موضوعی که متاسفانه در بسیاری از بخش‌ها آنطور که شایسته است به وقوع نپیوسته و مشاهده می‌شود که ارکان مهمی مانند بانک‌ها و موسسات اعتباری با وجود نقش قابل توجهی که در بروز شرایط موجود داشته‌اند، حاضر به پرداخت سهم خود از هزینه بازسازی اقتصادی نیستند.
کارمندان بانکی بیشتر وام گرفتند
آمار نشان می‌دهد، با وجود کمبود منابع بانک‌ها برای پرداخت تسهیلات خرد و کلان مورد نیاز بنگاه‌ها و خانوار، مبلغ وام و تسهیلات پرداختی به کارکنان بانک‌ها افزایش قابل توجهی داشته است. این تسهیلات عمدتا با بازپرداخت طولانی مدت و نرخ بهره پایین و حتی صفر درصد پرداخت می‌شود و عمدتا درجهت تشدید تقاضا در بازارهای دارایی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بررسی صورت‌های مالی یازده بانک فعال در بازار سرمایه نشان می‌دهد که در سال 1402 مبلغ وام و تسهیلات پرداختی به کارکنان بانک‌ها تا 300 درصد افزایش یافته است. جمع تسهیلات و وام پرداختی به کارکنان در این یازده بانک تا پایان سال 1402 به بیش از 124 هزار میلیارد تومان رسیده است و ارقام پرداختی در تمامی این بانک‌ها به نسبت سال 1401 با رشد قابل توجهی رو‌به رو بوده است.
همچنین جمع تسهیلات پرداختی بانک‌های منتخب به اشخاص و شرکت‌های فرعی و وابسته، بالاتر از 107 هزار میلیارد تومان بوده است. این عنوان در بانک‌های ملت، تجارت، صادرات و آینده به نسبت سال 1401 کاهش یافت اما دربانک‌های پارسیان، پاسارگاد، پست بانک ایران، کارآفرین، سامان و سرمایه افزایش یافته است.
در جدول زیر مبلغ و درصد تغییرات پرداخت وام‌های بانکی به اشخاص و شرکت‌های وابسته و کارکنان بانک‌ها قابل مشاهده است.
مطابق با ارقام جدول بالا، بیشترین رشد پرداخت تسهیلات به کارکنان بانک‌ها در بانک‌های رسالت، کارآفرین و پارسیان به ثبت رسیده است. با این حال اگر مبلغ وام‌های پرداختی را به تعداد کارکنان بانک‌ها تفسیم کنیم، مشخص می‌شود که بیشترین مبلغ وام به ازای هر نفر، در بانک‌های صادرات، رسالت، پست بانک ایران و ملت پرداخت شده است. درپایان سال 1402 به ازای هرکارکن در بانک‌های مذکور بین یک میلیارد تا یک میلیارد و 670 میلیون تومان وام و تسهیلات پرداخت شده است.
کمترین مبلغ سرانه وام نیز در بانک پاسارگاد به ثبت رسیده و این بانک به ازاء هر نفر حدود 250 میلیون تومان تسهیلات و وام پرداختی داشته است.
سرانه بالای پرداخت وام به کارکنان بانکی درحالی است که در سال 1402 جمعا 5646 هزار میلیاردتومان به بخش‌های مختلف اقتصاد ایران تسهیلات پرداخت شده که کمتر از 66 میلیون تومان به ازای هر ایرانی است.
ارقام خیره کننده پرداخت وام به کارکنان بانک‌ها
