به گزارش خبر ساز از رشت، شرکت آب منطقه‌ای گیلان به‌منظور تأمین آب شرب، کشاورزی، صنعت، آبزی‌پروری و کنترل سیلاب‌های فصلی و تنظیم آب زیست‌محیطی شهرستان تالش، پره سر و رضوانشهر احداث سد بر روی رودخانه شفارود را در حالی در دست اقدام قرار داد که شواهد موجود نشان از عدم کار مطالعاتی و مسائل زیست‌محیطی دقیق برای احداث این سد دارد هرچند که هدف اولیه احداث سد و کار مطالعاتی آغاز شده از پیش از انقلاب، تأمین آب مورد نیاز شرکت چوکا و درختان محدوده بود.
۱۲ مهرماه سال ۱۳۷۷ بود که شرکت آب منطقه‌ای گیلان از طریق کمیسیون آب مرکز پژوهش‌های علمی کشور احداث تونل‌های انحراف و انتقال آب که سهم ۱۵ درصدی از طرح را دارد در بازه زمانی سال‌های ۱۳۷۲ تا ۱۳۹۱ اجرا و آماده بهره‌برداری کرد که با گذشت ۲۲ سال از زمان صدور مجوز احداث سد و ۱۰ سال از زمان احداث تونل، هیچ‌گونه بهره‌برداری از آن صورت نگرفت.
شاید یکی از دلایل شتابزدگی در احداث تونل‌های انحراف و انتقال آب را می‌توان پیش‌بینی مخالفت احتمالی زیست محیطی به دلیل قطع هزاران درخت جنگلی و از بین بردن ده‌ها هکتار جنگل باارزش قلمداد کرد که که شرکت منابع آب ایران و شرکت آب منطقه‌ای گیلان در واقع با ترفند احداث زودهنگام دولت، وزارت نیرو و سازمان محیط‌زیست و غیره را در عمل انجام‌شده قرار دادند تا پروژه بزرگ سد شفارود اجرایی شود.
فاینانس تأمین منابع مالی (از طریق کشورهای اروپایی):
پس از کشمکش‌های فراوان نهایتاً شورای اقتصاد اجرای بدنه سد، تونل تخلیه کننده تحتانی، نیروگاه و غیره را از طریق فاینانس خارجی تصویب کرد و متعاقب آن مطالعات زیست‌محیطی طرح توسط مهندسین مشاور در سال‌های ۱۳۷۹ تحویل و در سال ۱۳۸۵ با تأیید اداره کل محیط‌زیست استان گیلان به سازمان حفاظت محیط‌زیست ارسال و نهایتاً در نهم آذرماه سال ۱۳۸۷ توسط معاون محیط‌زیست انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست به اداره محیط‌زیست گیلان ارسال و با انجام تفاهم‌نامه‌ای بین شرکت آب منطقه‌ای، اداره کل منابع طبیعی و نیز اداره حفاظت محیط‌زیست استان مجوز ارزیابی محیطی را در تاریخ ۱۳ اردیبهشت سال ۱۳۸۸ برای اجرای سد شفارود و انجام فاینانس خارجی به شرکت آب منطقه‌ای ابلاغ کرد.
فاینانس تأمین منابع مالی (از طریق کشور چین)
با توجه به مذاکرات انجام‌شده با بانک‌های کشورهای مختلف نهایتاً با بانک سانیانشور چین و شرکت پیمانکاری CAMCE به‌عنوان مالک بانک قرارداد امضا شد.
به‌هرحال قرارداد بنیادی و تأمین مالی و اجرایی پروژه احداث ساختمان سد و نیروگاه آبی شفارود در ۱۶ دی‌ماه ۱۳۹۰ به مبلغ یک میلیارد و ۴۹۶ میلیون و ۳۴۹ هزار و ۲۸۱ یوهان چین معادل ۱۴۴ میلیون و ۷۶۱ هزار و ۷۶۰ یورو بین شرکت آب منطقه‌ای گیلان و بانک سانیانشور ( پیمانکار چینی (شرکت CAMCE) ) برای تأمین منابع مالی مبادله شد.
به استناد این قرارداد توافق شد معادل ۶۰ درصد مبلغ پیمان یعنی ۸۶ میلیون ۸۵۷ هزار و ۵۶ یورو به کلیه عملیات مهندسی و اجرایی داخل کشور و ۴۰ درصد باقیمانده به‌صورت تأمین ماشین‌آلات و تجهیزات از کشور چین ( این درصد بعدها به ۶۵ درصد و ۳۵ درصد تغییر پیدا کرد)، بر اساس توافق شورای پول و اعتبار، بانک تجارت به‌عنوان بانک عامل پروژه سد شفارود به بانک سانیانشور معرفی شد.
شرکت آب منطقه‌ای گیلان در تاریخ ۱۸ اسفند ۱۳۹۲ فرایند گشایش اعتبار اسنادی با کشور چین را تکمیل کرد که بر اساس قرارداد پرداخت ۱۵ درصد سهم دولت ایران از ردیف‌های عمومی طرح مبلغ ۵۰ میلیارد تومان از تبصره چهار الحاقی قانون بودجه سال ۱۳۹۲ از طریق صندوق توسعه ملی کشور به‌حساب بانک تجارت واریز که به‌این‌ترتیب عملاً قرارداد تکمیل و اجرای پروژه سد شفارود به‌صورت استقراض خارجی از تاریخ هفتم فروردین‌ماه ۱۳۹۳ تا تاریخ هفتم فروردین ۱۳۹۷ به مدت ۴۸ ماه تعیین شد.
موانع زیست‌محیطی برای اجرای پروژه
ارتفاع سد برابر مجوزی که در تاریخ ۹ آذرماه ۱۳۸۷ (مصادف با زمان ثبت ملی جنگل‌های هیرکانی) سازمان محیط‌زیست کشور از ۱۵۹ به ۱۳۷ متر کاهش یافت و ازآنجاکه در همان سال‌ها سازمان میراث فرهنگی با همکاری سازمان محیط‌زیست به دنبال ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی منطقه بود، ایجاد سد شفارود با ارتفاع ۱۳۷ متر بیش از ۳۱۹ هکتار برابر با بیش از ۳۰۰ هزار اصله درخت کامل و کهن‌سال از ذخایر ملی ایران را به زیرآب می‌برد که به همین دلیل مجدداً سازمان محیط‌زیست در نامه‌ای دیگر در خردادماه سال ۱۳۹۳ خطاب به وزیر نیرو ارزیابی قطع درختان جنگل‌های هیرکانی واقع در حوزه مخزن سد شفارود را در دستور کار قرارداد و نهایتاً با میانجیگری معاون اول رئیس‌جمهور وقت، ارتفاع سد به ۱۰۳ متر کاهش یافت و عملاً عملیات اجرایی سد میسر شد و اعتبار اسنادی فاینانس بین شرکت آب منطقه‌ای، بانک مرکزی و طرف چینی برای یک دوره یک‌ساله تمدید شد.
کارشناسان محیط زیست از جنگل‌های هیرکانی به‌عنوان عظیم‌ترین فسیل زنده دنیا یاد کرده و معتقدند به جز آنکه در جنگل‌های هیرکانی شاهد حفظ گونه‌های مختلف گیاهی و جانوری هستیم که در سایر نقاط دنیا از بین رفته‌اند و یک ذخیره‌گاه ژنتیکی بسیار مهم در نیمکره شمالی به حساب می‌آید که باید حفظ شود.
آن‌ها می‌گویند جنگل‌های هیرکانی در حوزه اکولوژی یک «پناهگاه زیستی» مهم به‌شمار می‌روند و به نوعی پناهگاهی برای حفظ گونه‌های گیاهی هستند.
همچنین کارشناسان حوزه میراث فرهنگی نیز در باب ویژگی‌منحصر به فرد جنگل‌های هیرکانی گیلان می‌گویند که باتوجه به اهمیت جنگل‌های هیرکانی که از جمله میراث جهانی ایران است که در یونسکو به ثبت رسیده و اهمیت این فسیل زنده که از دوره‌های یخبندان متعددی که در بیش از ۷۰۰ هزار سال گذشته به شدت حیات گیاهی در نیمکره شمالی را تحت تاثیر قرار داده‌اند، در امان مانده‌اند.
ارتفاع کم شد ولی پرداخت همان ماند
باوجود تمامی مشکلات زیست‌محیطی و با توجه به اینکه قیمت تمام‌شده قرارداد احداث ساختمان سد و نیروگاه شفارود بر اساس برآورد سال ۱۳۸۶ مبلغ ۱۴۴ میلیون و ۷۶۱ هزار و ۷۶۰ یورو برآورد و منعقد شد و به استناد دو مجوز سازمان محیط‌زیست کشور در آذرماه ۱۳۸۷ و تیرماه ۱۳۹۴ ارتفاع سد به ۱۰۳ متر کاهش پیداکرده ولی هزینه اجرای طرح کاهش نیافته و با این تفسیر حدود ۳۹ میلیون یورو بیشتر از حجم اولیه قرارداد به پیمانکار پرداخت‌شده و یا باید پرداخت شود.
موافقت‌نامه سه‌جانبه!
برابر ماده ۱۴ قرارداد اصلی با عنوان عدم واگذاری که طرفین متعهد شده بود که تعهدات خود در این قرارداد را به‌طرف ثالث واگذار نکنند بااین‌حال شرکت پیمانکاری ژیان به بهانه اینکه معرف شرکت چینی بوده است به‌عنوان پیمانکار احداث سد از سوی شرکت چینی با پذیرش آب منطقه‌ای استان گیلان وارد قرارداد سه‌جانبه شد و شرکت پیمانکاری ژیان کلیه اختیارات و مسؤولیت‌های اجرایی قرارداد و پیمانکار اصلی چینی فقط مسؤولیت مالی فاینانس برای ۸۵ درصد مبلغ قرارداد را بر عهده گرفت و تأیید صورت‌وضعیت توسط کارفرما به‌منزله پرداخت به شرکت ژیان تلقی می‌شود.
تغییر کارفرمای پروژه!
بعد از رفع همه موانع اجرایی و اخذ همه مجوزات موردنیاز و اجرایی شدن پروژه و تغییر غیرقانونی پیمانکار از شرکت چینی به شرکت ژیان و در کنار اعتراضات کارگری برای دریافت حقوق، در کمال تعجب شرکت منابع آب ایران به وزارت نیرو پیشنهاد کرد که کارفرمای پروژه از شرکت آب منطقه‌ای گیلان به شرکت آب نیرو منتقل شود و نهایتاً با تصویب هیئت‌وزیران در تاریخ ۱۱ بهمن‌ماه ۱۳۹۷ دستگاه اجرایی (کارفرما) طرح ساختمانی سد شفارود را از شرکت آب منطقه‌ای گیلان به شرکت توسعه منابع آب نیروی ایران تغییر و برابر موافقت‌نامه‌ای شرکت آب منطقه‌ای گیلان صرفاً به‌عنوان بهره‌بردار معرفی شد.
ماجرای تغییر نسبت‌های مالی پروژه و تأخیر همیشگی پرداخت دستمزد
با توجه به موارد گفته‌شده قرار بود ۱۴۴ میلیون و ۷۶۱ هزار و ۷۶۰ یورو می‌بایست ۶۰ درصد قرارداد معادل ۸۶ میلیون و ۸۵۷ هزار و ۵۶ یورو از طریق اعتبار سنجی اسنادی به خرید واردات تجهیزات و ماشین‌آلات از کشور چین یا سایر کشورهای مندرج در قرارداد اختصاص یابد.
بر اساس مقررات گمرکی و مناطق آزاد و قوانین مربوط به اجرای پروژه‌های دولتی، ازآنجاکه ترخیص ماشین‌آلات مذکور از گمرک مناطق آزاد بندرانزلی و تحت عنوان پروژه سد شفارود انجام‌شده است به‌هیچ‌عنوان تا پایان قرارداد و پایان عملیات سد شفارود امکان خروج هیچ‌یک از ماشین‌آلات از محل پروژه و استان گیلان وجود ندارد.
متأسفانه در اجرای قرارداد با توجه به الحاقیه در ۱۵ اردیبهشت ۱۳۹۵ که بر اساس آن باید ۶۵ درصد مبلغ قرارداد در قالب هزینه‌های بخش داخلی شامل مهندسی، اجرا و عملیات ساختمانی، احداث نیروگاه انجام می‌گرفت و الباقی به خرید و واردات تجهیزات و ماشین‌آلات و آهن‌آلات و میله‌گرد و سایر ملزومات اختصاص پیدا می‌کرد به دلایل نامشخصی کاملاً این روند معکوس شد.
در ادامه با توجه به توافق شرکت ژیان و شرکت منابع آب ایران (مدیر پروژه از سال ۱۳۹۷) ماشین‌آلات وارداتی جایگزین دستمزد به شرکت ژیان به قیمت پایه وارد شده واگذار شود که به دلیل منع قانونی ذکرشده این مهم تاکنون محقق نشده و عامل اصلی عدم پرداخت دستمزد کارگران از سوی شرکت ژیان همین نامعقول درصد واردات ماشین‌آلات و تأمین مالی هزینه‌های بخش داخلی شامل مهندسی، اجرا و عملیات ساختمانی، احداث نیروگاه است.
واردات آهن‌آلات، تجهیزات و ماشین‌آلات از چین
شرکت آب منطقه‌ای در سال ۱۳۹۲ با توصیه وزارت صمت ۲۰ محموله کالایی شامل آهن‌آلات، ماشین‌آلات سنگین در طی سال‌های ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۵ وارد کشور کرد.
واردات ۱۰ هزار تن میلگرد و آهن‌آلات از چین در خلال سال‌های ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۵ با ارز دولتی از گمرک منطقه آزاد انزلی بدون پرداخت عوارض گمرکی صورت گرفته و تحویل شرکت پیمانکار سد (ژیان) داده‌شده و به نظر نمی‌رسد با توجه به کاهش ارتفاع سد همه این آهن‌آلات برای سد استفاده شده باشد.
ثبت سفارش اولیه بخش کالاهای اعتبار اسنادی در سال ۱۳۹۲ با توصیه وزارت صمت در سامانه ثبت سفارش ثبت شد و بر همین اساس ۲۰ محموله کالایی در بخش و شامل ماشین آلت در طی سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۵ وارد کشور شد که در حال حاضر در پروژه ماشین‌آلات وارد شده با همان شاسی ثبت‌شده در برگه‌های گمرکی مشغول به کار هستند.
اصلاحیه ثبت سفارش اولیه و ثبت اطلاعات در سامانه ثبت سفارش و تأیید از سوی کارشناسان وزارت صنعت برای همان محموله وارداتی سال ۱۳۹۲ انجام پذیرفت ولی بخش اعظمی از ماشین‌آلات وارده در اسفند ۱۳۹۶ تا سال ۱۳۹۸که عمدتاً خودروهای سنگین راه‌سازی و معدنی بودند درحالی‌که در آن زمان با توجه به‌صورت وضعیت موجود و انجام مراحل پی‌ریزی و دیواره پلکانی عملاً نیازی به واردات چنین ماشین‌آلات راه‌سازی و معدن کاری نبوده است که شاید این واردات غیرمنطقی بی‌ربط با سفر تعدادی از پرسنل آب منطقه‌ای گیلان به کشور چین نباشد.
بخشی از ماشین‌آلات دپو شده در صومعه‌سرا
با تمام این تفاسیر از تعداد تقریبی ۲۴۰ دستگاه ماشین‌آلات وارداتی تنها ۵۶ دستگاه که در سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۵ وارد شده بود به‌کارگیری شد و الباقی در یکی از انبارهای شهرک صنعتی در صومعه‌سرا (که حداقل ۵۰ کیلومتر از محل اجرای پروژه فاصله دارد ) دپو شده است.
پس از وقفه‌ای طولانی و سرانجام پس از موانع و مشکلات یاد شده از تعداد ۲۴۲ دستگاه ماشین‌آلات سنگین راه‌سازی ( ۵۶ دستگاه در خلال سال ۱۳۹۳ لغایت ۱۳۹۵ و تعداد ۲۵ دستگاه در اسفند سال ۱۳۹۶ و ۶۶ دستگاه در سال ۱۳۹۷ و تعداد ۹۵ دستگاه در طول سال ۱۳۹۸ و به عبارتی مجموعاً ۱۸۶ دستگاه توسط شرکت آب منطقه‌ای گیلان) به‌طور قطعی از گمرک آزاد بندرانزلی ترخیص شد.
کشف خودروهای سنگین راه‌سازی و معدنی به ارزش هزار میلیارد تومانی
در پی گزارش مردمی به اداره تعزیرات حکومتی در شهر صومعه‌سرا مبنی بر اینکه در شهر صنعتی صومعه‌سرا در سوله‌های بزرگ یکی از کارخانجات متروکه، ورشکسته و تعطیل‌شده چند سالی است که تعدادی خودروی سنگین نگهداری و محافظت می‌شود، مأموران اداره تعزیرات و تنی چند از مأموران انتظامی با حکم دادستان صومعه‌سرا به محل کارخانه مراجعه کرده و با تعداد بسیار زیادی از خودروهای سنگین و پیشرفته راه‌سازی و معدنی مواجهه می‌شوند که توسط نگهبانان غیربومی و دوربین‌های مداربسته کنترلی از ورود آن‌ها ممانعت شد اما در ادامه مشخص شد که خودروها و ماشین‌آلات راه‌سازی و معدنی متعلق به شرکت آب منطقه‌ای گیلان و مربوط به پروژه سد شفا رود است.
بنا به اظهارات مدیرعامل و رئیس حراست شرکت آب منطقه‌ای عنوان داشتند، ماشین‌آلات راه‌سازی و معدنی پارک شده عمدتاً از محل قرارداد سد شفارود از کشور چین خریداری و می‌بایست به قیمت تمام‌شده در برابر صورت‌وضعیت عملیاتی به‌عنوان دستمزد به پیمانکار تحویل (تهاتر) شود که ظاهراً دادستان وقت صومعه‌سرا قانع نشد و تصمیم نهایی را موکول به پاسخ کتبی مسئولان موکول کرد و کلیه ماشین‌آلات صورت‌برداری و درب‌های سوله و کارخانه پلمپ شد.
نکته حائز اهمیت عدم بررسی چرایی ماشین‌آلات وارداتی دپو شده از منظر قراردادی آئین‌نامه معاملات دولتی و پول‌شویی است که در زمان کشف این ماشین‌آلات در صومعه‌سرا تنها از منظر تعزیراتی بررسی شد.
برابر ماده ۱۸ آیین‌نامه معاملات دولتی اموال غیرمنقول و نیز اموال غیر تصرفی که در اجرای طرح‌های عمرانی با روش امانی توسط دستگاه‌های اجرایی خریداری و یا تملک می‌شود باید پس از خرید یا تملک در حساب اموال طرح مربوطه و جدا از سایر اموال منظور شود.
متأسفانه اتفاقات فوق در حالی رقم خورد که بارها و بارها کارگران شرکت پیمانکاری ژیان و پیمانکاران جزء به دلیل پرداخت نشدن حقوق آن‌ها اعتصاب و اجتماع اعتراضی بر پا کردند پیوست هرچند که بارها وعده بی‌اساس پرداخت معوقات از سوی مدیران پروژه از محل فروش میلگردهای مازاد طرح به دلیل منع قانونی بدون نتیجه ماند.
انتهای پیام/۳۳۸۹
